Wygraj z alergią wziewną!

Alergia jest jedną z chorób cywilizacyjnych. To niewłaściwa odpowiedź układu immunologicznego na obce substancje, tzw. alergeny, które dla zdrowych osób są zupełnie nieszkodliwe, gdy tymczasem układ odpornościowy osoby chorej traktuje je jako elementy zagrażające zdrowiu. Statystyki mówią, że w ciągu ostatnich 15-20 lat liczba alergików podwoiła się. Najczęściej występuje alergia wziewna.

Czym jest alergia wziewna?

Alergia to nieprawidłowa, nadmierna i swoista odpowiedź immunologiczna organizmu na zewnętrzny czynnik alergizujący.W przypadku alergii wziewnej są to unoszące się w powietrzu, niewidoczne gołym okiem cząsteczki (alergeny), które stykając się z błonami śluzowymi, wywołują reakcję alergiczną. Substancje uczulające, dostając się do organizmu drogą oddechową, powodują powstanie określonych objawów chorobowych.

Jak często występuje alergia wziewna?

Podobnie jak w przypadku innych chorób cywilizacyjnych XXI wieku, liczba chorych gwałtownie rośnie i podwoiła się w ciągu ostatnich 15-20 lat. Najczęściej występującym rodzajem alergii jest alergia wziewna.Statystyki mówią, że w Polsce choruje na nią ok. 12 milionów osób, z czego 8 milionów cierpi na alergiczny nieżyt nosa, a 4 miliony zmagają się z astmą oskrzelową.

Jak rozpoznać objawy alergii wziewnej?

W przebiegu alergii wziewnej występuje cały szereg objawów, również nieswoistych, ale najczęstszymi są:

Wodnisty, uporczywy katar

Zaczerwienione, łzawiące oczy, również zapalenie spojówek

Suchy meczący kaszel nasilający się po kontakcie z alergenem

Trudności z oddychaniem, duszności

Kichanie

Zmiany skórne - "pokrzywka"

Uczucie rozbicia, samopoczucie zbliżone do przeziębienia

Związek alergii z innymi chorobami

Lekceważenie alergii wziewnej jest poważnym błędem. Przede wszystkim nieleczona może doprowadzić do rozwoju astmy. Alergicy znacznie częściej zapadają na infekcje układu oddechowego, ich system immunologiczny funkcjonuje wadliwe, a alergia wpływa na jego dalsze osłabienie. Nie bez znaczenia jest oczywiście ogromna uciążliwość alergii. Uniemożliwia ona praktycznie normalne funkcjonowanie, powoduje złe samopoczucie, zaburza koncentrację i zdrowy sen, w okresie intensywnego pylenia roślin zmusza do rezygnacji z przebywania na świeżym powietrzu i aktywności fizycznej.

Przyczyny alergii wziewnej

Alergeny wziewne to białka, które przedostają się do organizmu przez drogi oddechowe. Są to substancje, które znajdują się w naszym otoczeniu przez cały rok lub sezonowo. Alergenów wziewnych może być bardzo wiele, a do najczęstszych należą:

pyłki roślin - traw i drzew (szacuje się, że stanowią przyczynę dolegliwości u 40% alergików wziewnych)

zwierzęta domowe i hodowlane (powszechnie uważa się, że alergenem jest sierść, tymczasem najczęściej uczulają białka wydzielin łojowych i ślinowych, które zwierzę rozprowadza po sierści, naskórek bądź mocz)

roztocza kurzu domowego (małe pajęczaki, których nie widać gołym okiem, a które zamieszkują praktycznie całe nasze mieszkanie (głównie łóżko); alergenami roztoczy są ich odchody, enzymy trawienne i części ciał, które stanowią główne składniki kurzu domowego)

pleśnie (dokładnie: zarodniki grzybów pleśniowych znajdujące się w powietrzu)

dym papierosowy

substancje chemiczne

Alergia wziewna - praktyczne rady

Jeśli możesz unikaj alergenu jeśli nie, stosuj leki przeciwalergiczne.

Jeśli to możliwe, używaj w domu oczyszczacza powietrza

Po powrocie do domu umyj się, dokładnie opłucz twarz i wyczyść nos, zmień ubranie

Zamknij okna i wlot powietrza podczas jazdy samochodem

Kiedy pracujesz lub przebywasz w ogrodzie, noś maseczkę na nos i usta

Unikaj dymu papierosowego, spalin, mocnych perfum – nasilają objawy alergii.

W ciągu dnia, zwłaszcza przy słonecznej, wietrznej pogodzie przebywaj w pomieszczeniach zamkniętych

Unikaj wietrzenia mieszkania, w okresie pylenia rób to wieczorem i po deszczu

W okresie pylenia nie spaceruj po lesie czy łące, zaleca się spacery po deszczu, kiedy w powietrzu unosi się znacznie mniej pyłków

W przypadku alergenów odzwierzęcych konieczna jest rezygnacja z posiadania zwierzęcia

Przy uczuleniu na pleśnie unikaj niektórych prac ogrodniczych (zajmowanie się kompostownikiem, grabienie liści), spacerów po lesie jesienią; pamiętaj, że pleśnie obecne są w piwnicach, saunach, na basenach krytych, w domkach letniskowych, ich siedliskiem mogą być nawilżacze powietrza czy filtry w klimatyzacji

Leczenie alergii wziewnej

O rodzaju leczenia alergii wziewnej zawsze decyduje lekarz alergolog.Pierwszym i podstawowym krokiem w leczeniu alergii wziewnej jest prawidłowa diagnoza. Od ustalenia, na jaki alergen jesteśmy uczuleni, zależy bowiem dalsze postępowanie. Alergię wziewną diagnozuje się na kilka sposobów. Można wykonać testy skórne lub określić poziom alergii wykonując badanie z krwi swoiste alergenowo IgE .Kolejnym krokiem jest podjęcie działań mających na celu minimalizację kontaktu z alergenem. Będzie to unikanie miejsc, w których obecne są alergeny, rezygnacja z posiadania zwierząt domowych w przypadku alergii odzwierzęcej, ograniczenie przebywania na świeżym powietrzu w okresach najsilniejszego pylenia roślin w przypadku alergii na pyłki.

Najlepszą forma leczenia alergii (ale także profilaktyki alergii i astmy) jest immunoterapia swoista zwana potocznie „odczulaniem”, Jest to metoda polegająca na podawaniu małych, ale stopniowo zwiększanych dawek konkretnego, uczulającego nas alergenu. Możemy ja zastosować u dzieci od 5 roku życia a górna granica leczenia jest nieokreślona. Dostępna jest metoda klasyczna polegająca na podawaniu iniekcji lub nowoczesna metoda podjęzykowa.W każdym przypadku należy kontrolować alergie wziewną przy pomocy leków powodujących ustąpienie uporczywych objawów, polepszających samopoczucie fizyczne i hamujących postępy choroby.W objawowym leczeniu alergii stosowane są:

Leki antyhistaminoweLeki antyhistaminowe, zwane przez pacjentów w skrócie lekami antyalergicznymi, blokują działanie histaminy – substancji produkowanej przez organizm między innymi w kontakcie z alergenem, a pośrednio wyzwalającej reakcję alergiczną. W zależności od potrzeby i rodzaju alergii, leki tego rodzaju mogą być podawane doustnie, donosowo, na skórę lub do worka spojówkowego. Powszechnie uważa się, że leki antyhistaminowe powodują szereg skutków ubocznych, wśród których najczęściej występującymi są: senność, obniżona sprawność psychofizyczna, suchość w jamie ustnej. Nie dotyczy to jednak leków antyhistaminowych nowej generacji, których stosowanie nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia wyżej wymienionych objawów.

Glikokortykosteroidy działające miejscowoW języku potocznym funkcjonują jako sterydy. Są to naturalne hormony, które wytwarza kora nadnerczy, leki o silnym działaniu, jednak w formie leków miejscowo działających w pełni bezpieczne. Stosowane w terapii astmy jako leki wziewne i w alergicznym nieżycie nosa jako leki w aerozolu lub kroplach. Natomiast sterydy doustne – stosowane są w zagrożeniu życia pacjenta ( leki podawane w stężeniu 1000 x większym niż leki miejscowe) przy stosowaniu długotrwałym niosące ryzyko wystąpienia objawów ubocznych. Dlatego też zawsze powinny być stosowane pod nadzorem lekarza. Sterydy miejscowo działające najczęściej występują w postaci preparatów wziewnych, kropli do nosa, maści i kremów na skórę.

KromonyCharakteryzuje je słabe działanie przeciwzapalne. Minusem jest ich ograniczona skuteczność, plusem fakt, że są bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Znajdują zastosowanie w leczeniu alergicznego nieżytu nosa (krople i aerozole do nosa) oraz alergicznego nieżytu spojówek (krople). Kiedyś stosowano kromony w leczeniu astmy, teraz wiemy że podstawą leczenia tej choroby jest stosowanie małych dawek wziewnych sterydów – bezpiecznych i bardzo skutecznych leków.

Dlaczego nie należy lekceważyć alergii wziewnej

Alergia wziewna może postępować. Osoba w pierwszej fazie choroby uczulona na przykład tylko na pyłek traw, po kilku latach może być uczulona na kolejne alergeny, jak pyłki innych roślin, pleśnie czy roztocza. Nieleczona i niekontrolowana alergia wziewna może prowadzić do rozwinięcia się astmy oskrzelowej, poważnej, a nawet zagrażającej życiu i uciążliwej choroby.

Nieleczona alergia wziewna, szczególnie u dzieci, sprzyja występowaniu częstych, powtarzającym się infekcji (zapalenia gardła, uszu i zatok). W konsekwencji odporność organizmu jeszcze bardziej spada, istnieje również ryzyko groźnych powikłań z ubytkiem słuchu, węchu i rozwojem astmy włącznie.

Alergia wziewna jest bardzo uciążliwa. Katar, kichanie , łzawienie spojówek oczu, drapanie i świąd gardła to objawy które można pomylić z przeziębieniem. Koncentracja jest obniżona, zdrowy sen, między innymi z powodów trudności z oddychaniem, bardzo zaburzony. Następstwem bywa notoryczne zmęczenie i spadek formy psychofizycznej. Alergia utrudnia normalne funkcjonowanie i zmusza do rezygnacji z wielu przyjemności, spotkań towarzyskich, aktywności na świeżym powietrzu. Nie leczona alergia wziewna powoduje rozwój astmy oskrzelowej u co 2 pacjenta. Na szczęście wczesne rozpoznanie, optymalne leczenie (często z zastosowaniem odczulania) pozwala obecnie pacjentom cieszyć się pełnia życia.

Konsultacja merytoryczna

dr n. med.Piotr Dąbrowiecki

Specjalista chorób wewnętrznych i alergologii z Kliniki Chorób Infekcyjnych i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie. Przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP. Członek Zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Członek Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i European Respiratory Society.

Ceniony lekarz praktyk, aktywny działacz na rzecz pacjentów oraz autor i współautor ponad 100 publikacji w zakresie alergii i chorób układu oddechowego. Wyróżniony nagrodą Św. Kamila w kategorii: pracownicy służby zdrowia z pasją realizujący swoją misję dla dobra chorych oraz tytułem ambasadora rozwoju profilaktyki zdrowia w Polsce przez Program ONZ ds. Rozwoju. Niedawno (27.04.2022) powołany przez Ministra Zdrowia do Rady Organizacji Pacjentów, gdzie wraz z innymi ekspertami konsultuje projekty legislacyjne i angażuje się w kwestie najistotniejsze dla chorych.